Từ sự phát triển mạnh mẽ của internet, xuất hiện khái niệm mới đó là không gian mạng. Không gian mạng là nơi mọi người có thể giao tiếp, học tập, giải trí, làm việc, sản xuất, tiêu dùng… tất cả những việc này không bị giới hạn về thời gian và không gian. Tuy nhiên, cùng với những lợi ích tích cực thì không gian mạng đang tạo ra những khó khăn, thách thức đối với nền an ninh quốc gia. Các thế lực phản động đang khai thác triệt để môi trường internet, đặc biệt là các mạng xã hội để thực hiện hành vi xuyên tạc những chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước; lôi kéo, kích động, tập hợp lực lượng chống phá gây mất an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội. Ngoài ra, không gian mạng cũng là nơi để bọn tội phạm công nghệ cao thực hiện hành vi lừa đảo, chiếm đoạt tài sản; phát tán mã độc, mở các cuộc tấn công mạng có chủ đích vào cơ quan, doanh nghiệp gây ra thiệt hại lớn; phát tán văn hóa phẩm độc hại ảnh hưởng xấu đến bộ phận giới trẻ, vị thành niên; lợi dụng mạng xã hội để mua bán các loại hàng cấm, hàng trái phép như ma túy, vũ khí, vật liệu nổ, hàng giả, hàng lậu…; bên cạnh đó là một bộ phận người dân vô ý thức đăng tải, chia sẻ những thông tin sai sự thật gây ảnh hưởng xấu đến danh dự, uy tín của cá nhân, tổ chức, đặc biệt là gây hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe và kể cả tính mạng của người khác…
Từ các vấn đề nêu trên cho thấy việc bảo vệ an ninh mạng hiện nay trở nên hết sức cấp thiết. Đây không chỉ là trách nhiệm của Nhà nước, các cơ quan chức năng, mà còn là nghĩa vụ, trách nhiệm của mỗi người dân. Vì vậy, để xây dựng một không gian mạng an toàn, lành mạnh thì mỗi người dân cần thực hiện tốt một số việc như sau:
Một là, mỗi người dân cần phải tìm hiểu, nghiên cứu rõ về Luật An ninh mạng. Đây là văn bản pháp luật quy định về nghĩa vụ, trách nhiệm của người dân khi tham gia hoạt động trên môi trường mạng, đồng thời cũng nêu rõ các hành vi vi phạm cũng như các hình thức xử lý. Luật An ninh mạng nhằm bảo vệ người dùng hợp pháp trên không gian mạng; phòng ngừa, đấu tranh, làm thất bại hoạt động, âm mưu xâm phạm an ninh quốc gia, gây chia rẽ, thù địch, chống phá Đảng, Nhà nước; ngăn ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả của các cuộc tấn công, khủng bố mạng, phòng, chống nguy cơ chiến tranh mạng.
Hai là, cần nâng cao nhận thức của mỗi cá nhân về âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch, nhất là âm mưu “diễn biến hòa bình”, “bạo loạn lật đổ”. Nhận diện được các tổ chức khủng bố đang hoạt động trên không gian mạng như Việt Tân, Chính phủ Quốc gia Việt Nam lâm thời và các vệ tinh của chúng trên các trang mạng xã hội như: Đài Châu Á Tự Do - RFA, BBC News Tiếng Việt, VOA Tiếng Việt… Logo của các trang xuyên tạc, chống phá trên mạng xã hội
Mỗi người dân cần nhận biết được các website giả mạo lừa đảo, đánh cắp thông tin chiếm đoạt tài sản. Đặc điểm chung của các website này là có địa chỉ và giao diện rất giống với website chính thống, chỉ khác một vài chi tiết nhỏ mà chúng ta ít để ý đến. Ví dụ một số địa chỉ giả mạo ngân hàng Vietcombank như: mail.www-vietcombank.com.vn, www-vietcombank.com.vn, www.www-vietcombank.com.vn. So với website chính thức của Vietcombank (www.vietcombank.com.vn) thì những trang giả mạo này có thêm những ký tự như có chữ “mail”, dấu gạch ngang trước chữ Vietcombank hoặc có thêm chữ “www”...
Đặc biệt trong những năm gần đây, đang nổi lên một số thủ đoạn lừa đảo, chiếm đoạt tài sản thông qua mời gọi, huy động đầu tư dự án chứng khoán, đầu tư tiền ảo với chi phí đầu tư thấp cho lợi nhuận khủng, mục tiêu nhắm vào bộ phận người dân thiếu hiểu biết, ham muốn nhanh chóng làm giàu. Để xây dựng hình ảnh, tạo sự tin tưởng, các đối tượng này thường xuyên chia sẻ lên mạng xã hội những minh chứng về các khoản lợi nhuận, dùng các hình ảnh biệt thự, xe sang để quảng bá, đánh bóng.
Ứng dụng lừa đảo đầu tư chứng khoán Wefinex
Không những vậy, các đối tượng này còn xây dựng riêng website, ứng dụng di động, áp dụng kỹ thuật SEO từ khóa để tên miền website của dự án, tên đồng tiền ảo nằm ở vị trí top đầu kết quả của công cụ tìm kiếm Google. Từ đó, người bị hại dễ dàng tin tưởng và tiếp cận, yên tâm rót tiền vào tài khoản của các đối tượng. Sau khi đã huy động được một số lượng lớn tiền đầu tư, các đối tượng cầm đầu sẽ tự đánh sập dự án và bỏ trốn cùng số tiền đã huy động được. Trước hình thức lừa đảo trên, người dân cần phải hết sức tỉnh táo, nêu cao cảnh giác trước các thủ đoạn tinh vi của bọn tội phạm, và nên nhớ rằng chỉ có làm việc, lao động chân chính mới tạo ra những giá trị thực sự.
Ba là, cần trang bị cho mình những kiến thức cơ bản về công nghệ thông tin như các thủ đoạn tấn công bằng mã độc tống tiền mã hóa dữ liệu, đánh cắp thông tin, dữ liệu cá nhân, tuyệt đối không bấm vào các đường link lạ trong email hoặc tin nhắn. Thủ đoạn phổ biến nhất hiện nay của bọn tội phạm là sử dụng kỹ thuật gửi hàng loạt email trên internet, tin nhắn điện thoại, hoặc gần đây nhất là gửi hàng loạt bình luận trong các bài đăng của các trang có lượng người theo dõi lớn trên mạng xã hội facebook… Các email, tin nhắn, bình luận này chứa nội dung hấp dẫn, mời gọi, kích thích sự tò mò hiếu kỳ hoặc tham tiền bạc của người dùng để bấm vào các đường link đính kèm, các đường link này dẫn đến các website giả mạo hoặc máy chủ chứa mã độc để thực hiện hành vi đánh cắp thông tin, lừa đảo chiếm đoạt tài sản, phát tán, lây lan mã độc làm hư hại hệ thống máy tính cá nhân, tổ chức…
Ngoài ra, người sử dụng internet cần phải chủ động tự bảo vệ mình bằng cách thực hiện các biện pháp kỹ thuật để bảo đảm an toàn thông tin như sử dụng phần mềm diệt virus, không cài đặt các phần mềm bẻ khóa (crack); thường xuyên cập nhật các bản vá lỗi, nâng cấp hệ điều hành; thực hiện sao lưu dữ liệu thường xuyên ra ổ lưu trữ ngoài (usb, ổ cứng di động) hoặc các dịch vụ lưu trữ đám mây (Google Drive, Onedrive, Dropbox…); thường xuyên kiểm tra lộ lọt thông tin bằng các công cụ trên website https://khonggianmang.vn của Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia (NCSC) – Cục An toàn thông tin, Bộ Thông tin & Truyền thông. Khi phát hiện bị tấn công mạng, nhanh chóng ngắt kết nối internet, sử dụng các công cụ rà quét mã độc và báo cho người có trách nhiệm qua đường dây nóng.
Bốn là, cần nâng cao ý thức, trách nhiệm khi tham gia mạng xã hội, sử dụng một cách đúng đắn và hiệu quả, biến mạng xã hội thành một phương tiện, một kênh hữu ích để mở mang kiến thức, xây dựng môi trường văn hóa trên mạng xã hội, chia sẻ những thông tin hay, thông tin chính thống; phản bác đấu tranh những thông tin lệch lạc, sai sự thật, tránh bị các thông tin ảo chi phối tác động, góp phần phòng chống, ngăn chặn những tư tưởng, quan điểm sai trái, thù địch một cách hiệu quả. Giáo dục, định hướng con trẻ về việc sử dụng internet, mạng xã hội
Năm là, tuyên truyền, vận động người thân trong gia đình, đặc biệt là các em nhỏ, trẻ vị thành niên tìm hiểu những quy định của Luật An ninh mạng để mọi người nắm rõ, tránh các vi phạm liên quan đến an ninh mạng, góp phần xây dựng không gian mạng an toàn, lành mạnh.
Với đặc tính không giới hạn về thời gian, không gian và có phạm vi ảnh hưởng toàn cầu, những nguy cơ từ không gian mạng đang gia tăng tỷ lệ thuận cùng với sự phát triển của công nghệ thông tin trong đời sống xã hội. Vì vậy, để đảm bảo an toàn, an ninh trên không gian mạng đòi hỏi phải có các giải pháp đồng bộ, từ việc ban hành và thực thi chính sách, pháp luật của Nhà nước, sự sáng tạo, chủ động trong việc sản xuất, cung cấp các sản phẩm, dịch vụ trên internet bảo đảm an toàn, an ninh mạng của các doanh nghiệp và yếu tố quyết định, quan trọng nhất chính là ý thức tham gia xây dựng một không gian mạng an toàn, lành mạnh của mỗi người dân.