Trong bối cảnh hiện nay, công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền của Đảng càng trở nên cấp thiết và có vai trò đặc biệt quan trọng bởi những cơ sở lý luận và thực tiễn sau đây:

- Thứ nhất, xuất phát từ vị trí, vai trò lãnh đạo, cầm quyền của Đảng và tầm quan trọng của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Đảng ta là Đảng cầm quyền, lãnh đạo hệ thống chính trị và toàn xã hội. Đảng đề ra các chủ trương, đường lối xây dựng, phát triển đất nước và lãnh đạo tổ chức thực hiện và lãnh đạo toàn diện việc xây dựng hệ thống chính trị và đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức của bộ máy Đảng, Nhà nước, các tổ chức khác trong hệ thống chính trị. Những thắng lợi và thành tựu, những thất bại, hạn chế của sự nghiệp cách mạng nói chung, sự vững mạnh của hệ thống chính trị nói riêng, đều gắn liền với vai trò, trách nhiệm lãnh đạo của Đảng. Sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng là nhân tố quyết định thắng lợi của toàn bộ sự nghiệp cách mạng nước ta. Do đó, phải đặc biệt coi trọng công tác xây dựng Đảng, coi xây dựng, chỉnh đốn Đảng là nhiệm vụ then chốt.

- Thứ hai, xuất phát từ bối cảnh trong nước, quốc tế và yêu cầu, nhiệm vụ cách mạng trong giai đoạn hiện nay.

Sự nghiệp đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc tiếp tục phát triển trong bối cảnh tình hình thế giới diễn biến nhanh chóng, phức tạp và chứa đựng những yếu tố khó lường, trong đó có những đặc điểm nổi bật là: Chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và các nước Đông Âu sụp đổ khiến chủ nghĩa xã hội cũng như phong trào cộng sản và công nhân quốc tế tạm thời lâm vào tình trạng thoái trào. Điều này đã tác động không nhỏ đến tư tưởng, tình cảm, suy nghĩ và niềm tin của một bộ phận cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân. Nguy cơ chiến tranh thế giới bị đẩy lùi nhưng chiến tranh khu vực, xung đột sắc tộc, tôn giáo, đặc biệt là nạn khủng bố vẫn xảy ra liên tiếp, nhất là ở những nơi nhạy cảm về kinh tế, chính trị trên thế giới. Chạy đua vũ trang, hoạt động can thiệp, lật đổ, tranh chấp về lãnh thổ, biển đảo, trong đó có vấn đề Biển Đông và tranh chấp về chủ quyền, khai thác tài nguyên thiên nhiên tiếp tục diễn ra ở nhiều nơi với tính chất ngày càng phức tạp. Cuộc cách mạng khoa học và công nghệ, đặc biệt là Cách mạng công nghiệp 4.0, công nghệ số hóa phát triển nhanh như vũ bão đẩy nhanh sự phát triển mạnh mẽ của lực lượng sản xuất, đồng thời thúc đẩy nhanh quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế thế giới, quốc tế hóa nền kinh tế và đời sống xã hội toàn cầu. Nhiều vấn đề bức xúc toàn cầu như an ninh phi truyền thống, dịch bệnh, nhất là đại dịch Covid-19..., đòi hỏi các quốc gia và các tổ chức quốc tế phải nỗ lực phối hợp giải quyết. Các nước đều đứng trước những cơ hội để phát triển nhưng với những ưu thế về vốn, công nghệ, thị trường, vị thế kinh tế, chính trị trên trường quốc tế thuộc về các nước tư bản phát triển và các công ty đa quốc gia, các tập đoàn kinh tế mạnh. Các nước đang và chậm phát triển đang đứng trước những thách thức to lớn. Cuộc đấu tranh trên lĩnh vực kinh tế cũng không kém phần gay go, quyết liệt. Tình hình thế giới và khu vực đã và đang tác động sâu sắc đến các mặt đời sống kinh tế, chính trị, xã hội, quốc phòng, an ninh nước ta; vừa đem đến những thời cơ và thuận lợi lớn, vừa có những nguy cơ và thách thức không nhỏ. Vì vậy đòi hỏi trí tuệ, năng lực lãnh đạo của Đảng phải vươn lên tầm thời đại, để có khả năng giải quyết có hiệu quả các vấn đề trong nước và quốc tế. Do đó, trước những diễn biến quốc tế phức tạp, khó lường, Đảng phải coi trọng nhiệm vụ xây dựng, chỉnh đốn Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo và trình độ trí tuệ, năng lực cầm quyền của Đảng. Thực hiện đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế, phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh là nội dung quan trọng, cốt lõi của đường lối đổi mới, phát triển đất nước.

Tuy nhiên, hiện nay Việt Nam đang đứng trước những vấn đề phức tạp, những mối quan hệ lớn có tính quyết định cần phải giải quyết, đó là: Quan hệ giữa đổi mới, ổn định và phát triển; giữa đổi mới kinh tế và đổi mới chính trị; giữa tuân theo các quy luật thị trường và bảo đảm định hướng xã hội chủ nghĩa; giữa phát triển lực lượng sản xuất và xây dựng, hoàn thiện từng bước quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa; giữa Nhà nước, thị trường và xã hội; giữa tăng trưởng kinh tế và phát triển văn hóa, thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, bảo vệ môi trường; giữa xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa; giữa độc lập, tự chủ và hội nhập quốc tế; giữa Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ; giữa thực hành dân chủ và tăng cường pháp chế, bảo đảm kỷ cương xã hội.

Một số vấn đề lý luận và thực tiễn cấp thiết đặt ra đòi hỏi Đảng phải giải đáp bằng quan điểm, chủ trương và giải pháp, thể hiện rõ vai trò lãnh đạo, cầm quyền của Đảng, đó là:

- Làm thế nào để phát triển kinh tế thị trường theo đúng định hướng xã hội chủ nghĩa?

- Làm thế nào để có thể thúc đẩy tăng trưởng kinh tế nhanh, hiệu quả, bền vững đi đôi với giải quyết những vấn đề bức xúc, đảm bảo thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, cải thiện môi trường sinh thái, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân?

- Làm thế nào để vừa mở cửa, hội nhập sâu rộng, mở rộng giao lưu hợp tác quốc tế, vừa đảm bảo giữ vững độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, hội nhập nhưng không bị lệ thuộc, hòa tan; giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc?

- Làm thế nào để xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa trong sạch, vững mạnh, tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, vì nhân dân phục vụ và vì sự phát triển của đất nước; làm thế nào vừa phát huy vai trò, trách nhiệm của Nhà nước… vừa phát huy vai trò, trách nhiệm của Đảng duy nhất cầm quyền, lãnh đạo Nhà nước, hệ thống chính trị và toàn xã hội?

Đó là những vấn đề lý luận, thực tiễn hết sức khó khăn, phức tạp, diễn ra trên nhiều lĩnh vực, cả về kinh tế, chính trị, xã hội, cả về đối nội và đối ngoại, quốc phòng, an ninh... Sự nghiệp đổi mới càng đi vào chiều sâu trong điều kiện thế giới đầy biến động phức tạp, mau lẹ, khó lường, càng đặt ra nhiều vấn đề mới mẻ, làm thay đổi nếp nghĩ và cách làm, diễn ra trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội; có cả thời cơ và thuận lợi, khó khăn và thách thức, đòi hỏi toàn Đảng, toàn dân ta phải vươn lên về mọi mặt, trong đó đặc biệt là yêu cầu phải xây dựng, chỉnh đốn Đảng ngang tầm nhiệm vụ trong thời kỳ mới.

- Thứ ba, xuất phát từ thực trạng công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền của Đảng. Trong những năm qua, công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền của Đảng được đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ, quyết liệt, có hiệu quả rõ rệt. Đại hội XIII của Đảng đã nhận định: Công tác xây dựng Đảng về chính trị được đặc biệt chú trọng. Bản lĩnh chính trị, trình độ, trí tuệ, tính chiến đấu của toàn Đảng và mỗi cán bộ, đảng viên, trước hết là cán bộ lãnh đạo, quản lý chủ chốt các cấp từng bước được nâng lên. Công tác xây dựng Đảng về tư tưởng được tăng cường; công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch được lãnh đạo, chỉ đạo tập trung, chuyển biến tích cực; tư duy lý luận của Đảng có bước phát triển. Hệ thống lý luận về đường lối đổi mới, về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam tiếp tục được bổ sung, phát triển. Công tác xây dựng Đảng về đạo đức được đề cao, góp phần rèn luyện phẩm chất đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá nhân, cơ hội, thực dụng, “lợi ích nhóm”. Công tác xây dựng Đảng về tổ chức được thực hiện với quyết tâm chính trị cao, tập trung kiện toàn, đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị có sự chuyển biến tích cực, rõ nét. Công tác xây dựng, củng cố tổ chức cơ sở đảng, nâng cao chất lượng đảng viên được quan tâm hơn và có chuyển biến tích cực. Công tác cán bộ được đổi mới mạnh mẽ, đạt một số kết quả quan trọng. Công tác bảo vệ chính trị nội bộ được quan tâm hơn. Công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng được đẩy mạnh, có nhiều đổi mới, thực hiện toàn diện, đồng bộ, có hiệu lực, hiệu quả, nhất là ở cấp Trung ương. Công tác dân vận của hệ thống chính trị, nhất là dân vận chính quyền gắn với công tác xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức, góp phần tăng cường mối quan hệ mật thiết của Đảng với nhân dân, phát huy vai trò nhân dân tham gia xây dựng Đảng. Phương thức lãnh đạo của Đảng tiếp tục được đổi mới, bảo đảm giữ vững vai trò lãnh đạo của Đảng, đề cao nguyên tắc pháp quyền, phát huy dân chủ, tính chủ động, sáng tạo và trách nhiệm của các cơ quan nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội. Việc đổi mới phong cách, lề lối làm việc của các cơ quan lãnh đạo của Đảng từ Trung ương tới cơ sở có bước tiến bộ.

Tuy nhiên, công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng còn một số hạn chế: Việc lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức quán triệt và thực hiện một số nghị quyết còn chậm, chưa quyết liệt, chưa hiệu quả. Thực hiện các nguyên tắc xây dựng Đảng, nhất là nguyên tắc tập trung dân chủ ở một số tổ chức đảng còn chưa nghiêm, thậm chí vi phạm. Công tác tư tưởng có nơi, có lúc chưa thực sự được cấp ủy coi trọng, chưa kịp thời, thiếu thuyết phục. Công tác tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận chưa được quan tâm đúng mức, thiếu đồng bộ, chưa đáp ứng yêu cầu, một số vấn đề mới, khó, phức tạp chưa được làm sáng tỏ. Công tác đấu tranh phản bác, ngăn chặn các thông tin xấu độc, quan điểm sai trái, thù địch có lúc, có nơi còn bị động, thiếu sắc bén, tính chiến đấu chưa cao; công tác nắm bắt dư luận trước những sự kiện, tình huống bất ngờ còn chưa kịp thời. Việc thể chế hóa, cụ thể hóa chủ trương của Đảng về một số nội dung trong công tác cán bộ còn chậm. Năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của một số tổ chức đảng còn thấp. Công tác rèn luyện, quản lý đảng viên ở một số nơi chưa được quan tâm đúng mức, thiếu chặt chẽ. Việc đánh giá, xếp loại tổ chức đảng và đảng viên ở một số nơi còn chưa thực chất. Một bộ phận cán bộ, đảng viên phai nhạt lý tưởng, giảm sút ý chí, ngại khó, ngại khổ, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng chuyển biến chưa đều; chưa chú trọng công tác phòng ngừa. Công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực ở một số địa phương, bộ, ngành chưa có chuyển biến rõ rệt. Tham nhũng, lãng phí trên một số lĩnh vực, địa bàn vẫn còn nghiêm trọng, phức tạp, với những biểu hiện ngày càng tinh vi, gây bức xúc trong xã hội. Tham nhũng vẫn là một trong những nguy cơ đe dọa sự tồn vong của Đảng và chế độ ta. Phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hệ thống chính trị, trọng tâm là đối với Nhà nước còn chậm đổi mới, có mặt còn lúng túng. Cơ chế kiểm soát quyền lực trong Đảng và Nhà nước chưa đầy đủ, đồng bộ, hiệu lực, hiệu quả chưa cao. Đại hội XIII của Đảng chỉ rõ, những hạn chế, khuyết điểm trên đây đòi hỏi toàn Đảng phải nghiêm túc nhìn nhận, nỗ lực phấn đấu để khắc phục, tiếp tục đẩy mạnh công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo đất nước phát triển nhanh, bền vững theo định hướng xã hội chủ nghĩa.

- Thứ tư, xuất phát từ sự chống phá quyết liệt của các thế lực thù địch. Các thế lực thù địch luôn tìm mọi âm mưu, thủ đoạn chống phá cách mạng Việt Nam, đặc biệt là với chiến lược “diễn biến hòa bình”, chúng muốn chống phá Đảng ta, xóa bỏ chế độ chủ nghĩa xã hội nước ta. Thủ đoạn mà chúng thường dùng là: Phủ nhận vị trí, vai trò lãnh đạo của Đảng, đòi bỏ Điều 4- Hiến pháp, đòi đa nguyên, đa đảng, phủ nhận nguyên tắc tập trung dân chủ và bản chất giai cấp công nhân của Đảng; phủ nhận sạch trơn hoặc phủ nhận vai trò nền tảng của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; phủ nhận con đường, mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội ở nước ta; phủ nhận phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; đòi phi chính trị hóa lực lượng vũ trang; xuyên tạc mối quan hệ gắn bó máu thịt giữa Đảng và nhân dân. Chúng thường xuyên tung tin sai sự thật, xuyên tạc, thổi phồng những khuyết điểm, yếu kém trong Đảng, gây mâu thuẫn, chia rẽ, mất đoàn kết nội bộ Đảng. Bằng nhiều hình thức, nhất là việc sử dụng Internet, mạng xã hội, các thế lực thù địch đánh vào tư tưởng, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên, đặc biệt là tầng lớp thanh niên - nguồn bổ sung, phát triển của Đảng. Các chiêu bài mà chúng thường lợi dụng là các vấn đề dân chủ, nhân quyền, dân tộc, tôn giáo... Các hình thức chống phá mà chúng thường sử dụng là: phát tán tài liệu, trực tiếp tuyên truyền, kích động, gây mất ổn định... Các phương tiện chúng thường sử dụng là mạng Internet, sách, báo, đài, băng, đĩa .v.v.. mục đích để nhằm gây mất ổn định, thay đổi nhận thức, tư tưởng trong cán bộ, đảng viên và nhân dân, phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng, chuyển hóa chế độ xã hội xã hội chủ nghĩa ở nước ta.

Trước những âm mưu, thủ đoạn thâm độc của các thế lực thù địch, nếu chúng ta không chăm lo xây dựng, chỉnh đốn Đảng thật trong sạch, vững mạnh thì Đảng sẽ mất sức chiến đấu, mất vai trò lãnh đạo. Do vậy, phải đặc biệt coi trọng xây dựng, chỉnh đốn Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu và năng lực cầm quyền của Đảng.

Xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh là phải xây dựng, chỉnh đốn Đảng, làm cho Đảng trong sạch, vững mạnh cả về chính trị, tư tưởng, tổ chức, đạo đức và cả về phẩm chất, bản lĩnh, trình độ, năng lực của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong sạch, vững mạnh đòi hỏi mỗi cấp ủy, tổ chức đảng, các cơ quan, tập thể lãnh đạo của Đảng ở các cấp và toàn thể đội ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng phải luôn kiên định, vững vàng về lập trường tư tưởng chính trị, không dao động, ngả nghiêng trước bất cứ tình huống nào; Đảng có tổ chức bộ máy tinh gọn, được tổ chức khoa học, chặt chẽ, thực hiện nghiêm các nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Đảng, giữ vững kỷ luật, kỷ cương, luôn đoàn kết, thống nhất ý chí và hành động; đội ngũ cán bộ, đảng viên có phẩm chất đạo đức, lối sống trong sáng, lành mạnh, không có các biểu hiện suy thoái về tư tưởng, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ.

Từ những hạn chế trong công tác xây dựng chỉnh đốn đảng hiện nay đảng ta đã đưa ra giải pháp xây dựng, chỉnh đốn Đảng hiện nay:

- Các nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên bao gồm: Một là, tăng cường xây dựng Đảng về chính trị. Hai là, coi trọng xây dựng Đảng về tư tưởng. Ba là, tập trung xây dựng Đảng về đạo đức. Bốn là, tiếp tục đổi mới, hoàn thiện tổ chức bộ máy và nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị. Năm là, củng cố, nâng cao chất lượng tổ chức cơ sở đảng và đội ngũ đảng viên. Sáu là, tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược và người đứng đầu; làm tốt công tác bảo vệ chính trị nội bộ. Bảy là, đổi mới mạnh mẽ, nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật Đảng. Tám là, tăng cường mối quan hệ mật thiết giữa Đảng với nhân dân, dựa vào nhân dân để xây dựng Đảng. Chín là, kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Mười là, tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hệ thống chính trị trong điều kiện mới.

- Các nhiệm vụ trọng tâm bao gồm: Một là, đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi có hiệu quả tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ gắn với đẩy mạnh học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh và thực hiện các quy định về trách nhiệm nêu gương. Hai là, đổi mới mạnh mẽ và nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác cán bộ; tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, người đứng đầu các cấp đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ. Ba là, tiếp tục đổi mới, kiện toàn và từng bước hoàn thiện tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động.

- Các giải pháp đột phá bao gồm: Một là, tiếp tục hoàn thiện thể chế về công tác xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị, nhất là công tác tổ chức, cán bộ. Hai là, phát huy dân chủ, siết chặt kỷ luật, kỷ cương đi đôi với tạo môi trường đổi mới sáng tạo trong công tác cán bộ và xây dựng đội ngũ cán bộ. Ba là, kiên quyết đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, quan liêu; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền đi đôi với tăng cường kiểm tra, giám sát và kiểm soát chặt chẽ quyền lực.

Tóm lại, cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức phải nhận thức sâu sắc rằng công tác xây dựng Đảng có vai trò vô cùng quan trọng đối với sự nghiệp cách mạng của đất nước để qua đó gánh vác trách nhiệm của mình trong việc thực hiện hóa mục đích, lý tưởng, đường lối, chủ trương, nghị quyết của Đảng, củng cố uy tín, vai trò lãnh đạo, cầm quyền của Đảng gắn với nhiệm vụ xây dựng, chỉnh đốn Đảng hiện nay, góp phần làm cho công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng ngày càng trong sạch vững mạnh, xây dựng đất nước ngày càng phồn vinh và hạnh phúc./.
 

Tài liệu tham khảo

1. Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chính Minh: Tài liệu bồi dưỡng, cập nhật kiến thức cho cán bộ thuộc diện Ban Thường vụ Huyện uỷ, Quận uỷ, Thị uỷ, Thành uỷ thuộc tỉnh và tương đương quản lý (đối tượng 4), NXb. Lý luận chính trị, 2021.