Những giá trị bền vững của Chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong thời đại ngày nay

Vượt lên trên mọi giới hạn về không gian và thời gian, những nguyên lý, khái niệm, phạm trù, quy luật và phương pháp luận cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lê-nin tiếp tục là “chìa khóa” giải đáp những vấn đề tư tưởng, soi sáng những nhiệm vụ lịch sử chín muồi của nhân loại, đó là giải phóng con người khỏi mọi hình thức áp bức, bóc lột, mọi sự tha hóa. Chủ nghĩa Mác - Lê-nin có giá trị bền vững và tính thời đại bởi bản thân nó là một học thuyết phát triển và nhân văn, luôn hướng tới sự tiến bộ của xã hội. Những giá trị cơ bản đó được thể hiện sinh động, nhất quán từ chủ nghĩa Mác đến chủ nghĩa Lê-nin và trong tư tưởng Hồ Chí Minh.

Nói học thuyết Mác là học thuyết phát triển bởi nó mang bản chất khoa học, cách mạng triệt để nhất. Ngày nay, mặc dù thế giới có nhiều đổi thay, bản thân các nước tư bản cũng có sự điều chỉnh để thích nghi với hoàn cảnh mới, nhưng bản chất bóc lột của chủ nghĩa tư bản vẫn không hề thay đổi. Những hạn chế, khuyết tật vốn có của chủ nghĩa tư bản, như ô nhiễm môi trường, xung đột, khủng bố, bạo lực và bất ổn xã hội, khủng hoảng kinh tế, bất bình đẳng xã hội,... vẫn diễn ra hết sức gay gắt và phức tạp ở các nước tư bản. Thậm chí, học giả Allen W. Wood còn chỉ ra rằng: “Phần lớn mọi người đều cho rằng Mỹ là quốc gia giàu có nhất trên thế giới, nhưng đó cũng là quốc gia bất bình đẳng nhất trên thế giới: 400 người giàu nhất nước Mỹ sở hữu khối lượng tài sản cao hơn tổng số tài sản của 150 triệu người nghèo nhất. Những người giàu nhất chiếm 1% dân số nhưng lại sở hữu hơn 1/3 tổng lượng tài sản của toàn xã hội, vượt quá tổng lượng tài sản của những người có thu nhập thấp nhất nước Mỹ - đối tượng chiếm tới 95% dân số”. Với những mâu thuẫn mang tính bản chất đó, theo sự vận động của quy luật xã hội, xu hướng diệt vong tất yếu của chủ nghĩa tư bản vẫn là vấn đề thời sự của không chỉ thời Mác sống mà ngay cả tới tận ngày nay.

Với chủ nghĩa duy vật lịch sử, mà cốt lõi là lý luận về hình thái kinh tế - xã hội, C. Mác đã chỉ ra quy luật phát triển của xã hội loài người thực chất là sự thay thế các hình thái kinh tế - xã hội, thông qua cách mạng xã hội. Sự thay thế đó là một quá trình lâu dài và được quyết định bởi những mâu thuẫn nội tại của các hình thái kinh tế - xã hội ấy. Mỗi hình thái kinh tế - xã hội được xem như là một cơ thể sống, một cơ cấu xã hội hoàn chỉnh, luôn luôn biến động bởi sự tác động tổng hợp của lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất, của cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng. Trong sự tác động đó, con người luôn giữ vai trò trung tâm và quan trọng nhất, quyết định sự phát triển của các hình thái kinh tế - xã hội. Vì thế, C. Mác khẳng định: “Trong tất cả những công cụ sản xuất, thì lực lượng sản xuất hùng mạnh nhất là bản thân giai cấp cách mạng”.

Trong khi khẳng định tính tất yếu của hình thái kinh tế - xã hội tư bản chủ nghĩa, C. Mác cũng chứng minh tính tất yếu của hình thái kinh tế - xã hội mà hình thái kinh tế - xã hội tư bản chủ nghĩa nhất thiết phải chuyển sang, đó là hình thái kinh tế - xã hội cộng sản chủ nghĩa, trong đó giai đoạn đầu là xã hội xã hội chủ nghĩa. Sự vận động, phát triển, thay thế các hình thái kinh tế - xã hội từ thấp đến cao là quy luật tất yếu của lịch sử xã hội loài người, chứ không phải của riêng một dân tộc hay quốc gia nào.

Đối chiếu với lịch sử phát triển xã hội loài người cũng như thực tiễn phát triển xã hội của nhân loại ngày nay, có thể thấy, sự tổng kết nói trên của C. Mác là hoàn toàn đúng đắn, vượt xa thời đại mà ông sống về tư duy cũng như tầm nhìn. Quan điểm duy vật lịch sử cùng với lý luận về hình thái kinh tế - xã hội của C. Mác là nền tảng trong việc hình thành nhận thức về xã hội tư bản chủ nghĩa hiện đại và xã hội xã hội chủ nghĩa với đầy đủ những đặc điểm về bản chất, mâu thuẫn, xu hướng vận động, phát triển cũng như con đường đưa chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa cộng sản trở thành hiện thực.

Lý luận kinh tế chính trị của C. Mác với học thuyết giá trị thặng dư lại chỉ ra mục đích và bản chất của chủ nghĩa tư bản là bóc lột giá trị thặng dư và lợi nhuận tối đa, là nguồn gốc dẫn tới sự bất công, bất bình đẳng trong xã hội. Nhiều học giả tư sản cố gắng phủ nhận học thuyết giá trị thặng dư của C. Mác bằng cách lý giải rằng, chính máy móc tạo ra giá trị, còn sức lao động của công nhân thì được trả công sòng phẳng, vì thế, nhà tư bản không hề bóc lột công nhân, mà họ làm giàu chính đáng nhờ “bóc lột” máy móc. Tuy nhiên, C. Mác và Ph. Ăng-ghen đã chỉ ra những mâu thuẫn cũng như khuyết tật cố hữu của chủ nghĩa tư bản, đồng thời cung cấp căn cứ lý luận xác đáng để đi đến khẳng định: “Sự sụp đổ của giai cấp tư sản và thắng lợi của giai cấp vô sản đều là tất yếu như nhau”.

Ngày nay, trong chủ nghĩa tư bản hiện đại, dưới tác động của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư cùng với quá trình toàn cầu hóa và kinh tế tri thức, giá trị thặng dư được tạo ra ngày càng nhiều hơn cho nhà tư bản. Vai trò, vị trí của giai cấp công nhân, người lao động mặc dù được đề cao và đời sống của họ cũng được cải thiện nhiều mặt; song, xét về địa vị, họ vẫn là những người lao động làm thuê, phục vụ mục đích làm gia tăng giá trị thặng dư cho nhà tư bản. Bản chất áp bức, bóc lột của chủ nghĩa tư bản hiện đại không hề thay đổi. Những mâu thuẫn vốn có của xã hội tư bản chủ nghĩa, nhất là mâu thuẫn giữa tính chất xã hội hóa ngày càng cao của lực lượng sản xuất và chế độ chiếm hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa ngày càng trở nên sâu sắc. Trước thực tiễn đó, bản thân chủ nghĩa tư bản, dù ở phương Đông hay phương Tây, đều phải điều chỉnh để thích nghi và tồn tại.

Theo chủ nghĩa Mác, chủ nghĩa xã hội có mục đích trực tiếp là giải phóng giai cấp vô sản, song bản chất và mục đích sâu xa của chủ nghĩa xã hội hay của chủ nghĩa cộng sản là giải phóng con người, tạo điều kiện cho con người được tự do và phát triển toàn diện. Quan điểm này của chủ nghĩa Mác vừa bao hàm giá trị khoa học, biện chứng, vừa thấm đẫm tính nhân văn, nhân đạo cao cả. Chủ nghĩa Mác, bằng lý luận hoàn bị của mình, khẳng định việc thiết lập chế độ xã hội chủ nghĩa của giai cấp công nhân, người lao động là tất yếu khách quan, thay thế cho chế độ tư bản chủ nghĩa vốn đã bộc lộ quá nhiều khiếm khuyết và mâu thuẫn; đồng thời, luận giải một cách khoa học về sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân, vai trò lãnh đạo của đảng cộng sản và khả năng quá độ lên chủ nghĩa xã hội, bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa ở các nước lạc hậu... Phương pháp tiếp cận khoa học, biện chứng cùng quan điểm có tính cách mạng và nhân văn về bản chất, mục tiêu, động lực phát triển của xã hội xã hội chủ nghĩa là những giá trị không thể phủ nhận của chủ nghĩa Mác.

Đến cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX, xuất phát từ thực tiễn nước Nga và bối cảnh chủ nghĩa tư bản thế giới chuyển từ giai đoạn tự do cạnh tranh sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa, V.I. Lê-nin đã bổ sung, phát triển lý luận của C. Mác và Ph. Ăng-ghen, hình thành nên chủ nghĩa Mác - Lê-nin. Sự bổ sung, phát triển đó của V.I. Lê-nin diễn ra toàn diện, cả trên lĩnh vực triết học, kinh tế chính trị học và chủ nghĩa xã hội khoa học, nhằm ứng dụng vào thực tiễn cách mạng nước Nga. V.I. Lê-nin là người sáng lập ra học thuyết về chính đảng kiểu mới của giai cấp công nhân và đưa ra luận điểm: Cách mạng vô sản có thể nổ ra và thắng lợi ở một số nước, thậm chí ở một nước lạc hậu. Luận điểm này đã được chứng minh bởi thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười Nga năm 1917, là sự bổ sung, phát triển sáng tạo của V.I. Lê-nin đối với học thuyết của C. Mác và Ph. Ăng-ghen, bởi trước đó, hai ông nhận định, chủ nghĩa xã hội chỉ có thể giành thắng lợi trước tiên ở các nước công nghiệp phát triển phương Tây.

Chủ nghĩa Mác Lê nin là học thuyết về sự giải phóng và phát triển: hướng đến sự giải phóng triệt để con người khỏi mọi sự nô dịch, áp bức bóc lột. Học thuyết được xây dựng trên cơ sở kế thừa các thành tựu nhận thức khoa học của lịch sử tư tưởng nhân loại, từ đó chỉ ra được những quy luật chi phối toàn bộ sự vận động và phát triển của thế giới vật chất nói chung và lịch sử xã hội nói riêng, chấm dứt mọi sai lầm của chủ nghĩa duy tâm, tôn giáo, chủ nghĩa duy vật siêu hình trong giải thích các hiện tượng xã hội và lịch sử. Chủ nghĩa Mác Lê nin đã cung cấp phương pháp luận khoa học trong nhận thức và hoạt động thực tiễn của con người, góp phần thay đổi căn bản tư duy của nhân loại trong việc thay đổi, cải tạo thế giới, hướng đến việc xây dựng một thế giới của con người, cho con người, vì con người. Ở đó, sự phát triển của mỗi người là tiền đề cho sự phát triển và tự do của tất cả mọi người. Trong thời đại ngày nay, trước sự tác động mạnh mẽ của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, kinh tế tri thức và hội nhập toàn cầu, chủ nghĩa Mác Lê nin vẫn khẳng định rõ sức sống bền vững nhờ tính khoa học và cách mạng. Nhiều giá trị của chủ nghĩa Mác - Lênin mang sức sống trường tồn vẫn tiếp tục tỏa sáng với chủ nghĩa nhân văn vì con người,

Kể từ khi ra đời đến nay, chủ nghĩa Mác đã trải qua hơn 170 năm. Thực tiễn đã có nhiều thay đổi; khoa học - kỹ thuật có những bước phát triển vượt bậc; phong trào công nhân trở nên rất đa dạng và có những thay đổi to lớn; chủ nghĩa tư bản với những thích nghi mới vẫn tồn tại, song những thách thức, khủng hoảng thuộc về bản chất nội tại của nó vẫn tiếp tục tiềm ẩn. Mặc dù các lực lượng thù địch dùng nhiều thủ đoạn chống phá, bôi nhọ, xuyên tạc, thậm chí tìm mọi cách phủ nhận, nhưng tư tưởng của Mác cùng với chủ nghĩa Mác - Lê-nin vẫn phát triển, vẫn tràn đầy sức sống, vẫn là thế giới quan, phương pháp luận khoa học của hàng triệu người trên trái đất.

Các cấp ủy, cơ quan, đơn vị, địa phương cần nâng cao nhận thức, thấy rõ trách nhiệm, gương mẫu học tập, nghiên cứu và tích cực tham gia tuyên truyền, giáo dục, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, nhất là thực hiện nghiêm Nghị quyết 35-NQ/TW về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng và Quy định 85-QĐ/TW về thiết lập và quản lý sử dụng trang thông tin điện tử cá nhân của cán bộ, đảng viên. Trên thực tế, nhiều đảng viên khi tham gia mạng xã hội đã bày tỏ quan điểm cá nhân, chia sẻ những thông tin chưa kiểm chứng, sai trái, độc hại, thậm chí đi ngược lại chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Có cán bộ, đảng viên thiếu tu dưỡng, rèn luyện, từng bước bộc lộ những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, thường xuyên chia sẻ, bình luận trên internet, mạng xã hội những nội dung trái với đường lối, quan điểm của Đảng, hướng lái dư luận có những nhận xét, đánh giá thiếu khách quan, tiêu cực, thậm chí xuyên tạc, đả kích, đối với tổ chức và cá nhân các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng và Nhà nước ta. Thực tế, có những đảng viên khi vào mạng xã hội không đọc hết, xem hết nội dung thông tin, không nhạy cảm chính trị mà chia sẻ bài viết “vô tội vạ” đã được người đăng cố tình lồng ghép vào những nội dung xấu độc, thậm chí xuyên tạc, điều này vô tình tiếp tay lan truyền thông tin xấu độc, phản động trên mạng xã hội. Hành động đó của đảng viên không chỉ vi phạm các quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước mà còn làm cho cộng đồng mạng bị “đầu độc”.

Thực tế cho thấy, nhiều thông tin xấu, độc trong giai đoạn vừa qua đã gây nên sự “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” của không ít người, do họ thiếu cái nhìn khách quan, trung thực, sáng suốt trên chặng đường đóng góp xây dựng xã hội tốt đẹp. Một số cá nhân (có những người trước đó là anh hùng trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc, là những nhà khoa học có tầm cỡ được chế độ đãi ngộ của Nhà nước), vì thiếu bản lĩnh, thiếu niềm tin đối với Đảng, Nhà nước, vì lợi ích nhỏ nhen, đã sẵn sàng bán rẻ cả danh dự, nhân phẩm của bản thân, bán rẻ cả quá khứ vinh quang, tốt đẹp... để mưu lợi “rẻ tiền” và nuôi trong mình những ảo tưởng.

Tăng cường tuyên truyền, giáo dục bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong hệ thống chính trị, cán bộ, đảng viên, qua đó nâng lên nhận thức sâu sắc về những giá trị cốt lõi, bền vững của chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; khẳng định vững chắc quan điểm có tính nguyên tắc, mang ý nghĩa sống còn của Đảng ta, đó là: Kiên định và vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; kiên định đường lối đổi mới của Đảng; kiên định các nguyên tắc xây dựng Đảng để xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Tuyên truyền, giáo dục những nội dung cơ bản, cốt lõi nền tảng tư tưởng của Đảng đến đoàn viên, hội viên và nhân dân, qua đó củng cố niềm tin vững chắc vào chủ trương, đường lối cách mạng của Đảng, con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta là đúng đắn, phù hợp với thực tiễn Việt Nam và xu thế thời đại. Tuyên truyền để đoàn viên, hội viên và nhân dân nhận diện rõ những âm mưu, thủ đoạn, các quan điểm sai trái, xuyên tạc của các thế lực thù địch, phản động tấn công vào nền tảng tư tưởng, chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước; giúp đoàn viên, hội viên và nhân dân nâng cao sức đề kháng, không bị lôi kéo, hoài nghi, hoang mang trước các thông tin xấu, độc, xuyên tạc.

Thực hiện thắng lợi các chỉ tiêu, nhiệm vụ; đẩy mạnh phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, xóa đói, giảm nghèo, đảm bảo tốt an sinh xã hội; tăng cường củng cố quốc phòng, an ninh của địa phương, làm cho nhân dân có cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Đó là minh chứng sinh động nhất nhằm bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đập tan các luận điệu sai trái, thù địch, chống phá nước ta. Định kỳ gặp gỡ, đối thoại để giải quyết tốt các phản ánh, kiến nghị của Nhân dân; giải quyết kịp thời, dứt điểm các vụ việc tranh chấp, khiếu kiện ngay từ cơ sở, không để hình thành “điểm nóng”, không để kẻ địch lợi dụng chống phá.

Tiếp tục quán triệt thực hiện tốt Nghị quyết số 35-NQ/TW, ngày 22-10-2018 của Bộ Chính trị về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới. Tiến hành mạnh mẽ, sâu rộng, liên tục trên mọi phương tiện thông tin đại chúng các hoạt động đấu tranh, phản bác, phê phán những luận điệu sai trái, xuyên tạc, phủ nhận nền tảng tư tưởng của Đảng, làm cho cán bộ, đảng viên, đoàn viên, hội viên và Nhân dân hiểu rõ âm mưu của các thế lực thù địch để phòng tránh, đấu tranh. Nắm rõ âm mưu thủ đoạn, phương thức, mục tiêu tuyên truyền xuyên tạc phủ nhận nền tảng tư tưởng của Đảng và lai lịch của các phần tử thù địch; đồng thời theo dõi sát sao tình hình diễn biến tư tưởng của cán bộ, đảng viên, nhân dân và dư luận xã hội, từ đó chủ động chuẩn bị các phương án, biện pháp cụ thể, sát với tình hình, để đấu tranh, phản bác có hiệu quả với các quan điểm sai trái, thù địch. Thực hiện tốt công tác quản lý nhà nước về truyền thông, báo chí, nhất là quản lý thông tin trên Internet và mạng xã hội; tăng cường các giải pháp công nghệ, kỹ thuật để phát hiện sớm, ngăn chặn tận gốc nguồn phát tán những tư tưởng, quan điểm sai trái, thù địch; ngăn chặn các trang mạng độc hại; cảnh báo, răn đe và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.

Tăng cường kỷ luật, kỷ cương của Đảng, đấu tranh với những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, nâng cao tính tiên phong, gương mẫu của đảng viên, ngày 25/10/2021 Ban Chấp hành Trung ương khóa XIII đã ban hành Quy định số 37-QĐ/TW về những điều đảng viên không được làm; Hướng dẫn số 99-HD/BTGTW, ngày 20/3/2023 về hướng dẫn thực hiện Quy định số 85-QĐ/TW, ngày 07/10/2022 của Ban Bí thư về việc cán bộ, đảng viên thiết lập và sử dụng trang thông tin điện tử cá nhân trên internet và mạng xã hội. Những nội dung chính của Quy định số 85-QĐ/TW, Hướng dẫn số 99-HD/BTGTW nhằm mục tiêu nâng cao hơn nữa trách nhiệm, phát huy tính tiên phong, gương mẫu của cấp ủy, tổ chức Đảng, cán bộ, đảng viên trong việc quản lý, thiết lập và sử dụng các trang thông tin điện tử cá nhân trên môi trường mạng, góp phần bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng, bảo vệ Đảng, Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa; xây dựng môi trường internet, mạng xã hội văn minh, lành mạnh, an toàn. Quy định 85-QĐ/TW có 4 nội dung cơ bản mà các cấp ủy, tổ chức Đảng cần triển khai thực hiện, 6 nội dung cơ bản mỗi cán bộ, đảng viên cần chấp hành; 3 hành vi vi phạm Quy định 85-QĐ/TW mà cán bộ, đảng viên cần tránh và 5 không: “Không tin ngay, không vội đăng tải, không thêm bớt, không vội chia sẻ, không bị kích động và xúi giục” để mỗi cá nhân tự nhắc nhở mình trong việc tham gia mạng xã hội. Qua đó, góp phần nâng cao sức “đề kháng” cho cán bộ, đảng viên trước âm mưu, thủ đoạn thực hiện chiến lược “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch; ngăn chặn, xử lý kịp thời hành vi đăng tải tin giả, thông tin sai sự thật, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong cán bộ, đảng viên; xây dựng chuẩn mực văn hóa, văn minh trong ứng xử, tranh luận, phản biện trên không gian mạng.

Trong giai đoạn hiện nay, khi Đảng ta chủ trương tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, nhận thức ngày càng đầy đủ, sâu sắc hơn những nội dung cơ bản và giá trị to lớn của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; làm cho chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh thật sự trở thành nền tảng tinh thần vững chắc của đời sống xã hội, xây dựng văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững và bảo vệ vững chắc Tổ quốc, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Những giá trị bền vững của chủ nghĩa Mác Lênin có ý nghĩa rất quan trọng về lý luận và thực tiễn; vẫn giữ nguyên giá trị và nóng hổi tính thời sự, nhất là đối với công tác xây dựng và chỉnh đốn Đảng hiện nay. Việc nghiên cứu một cách nghiêm túc để hiểu rõ những nội dung cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lênin, hiểu rõ mục tiêu, lý tưởng của những người cộng sản, hiểu rõ thế giới quan và phương pháp luận khoa học mà học thuyết mang lại, đó cũng chính là cách mà cán bộ, đảng viên tự bồi dưỡng lập trường tư tưởng, phương pháp cách mạng, hoàn thành tốt trách nhiệm mà lịch sử giao phó.

Là một cán bộ đảng viên, một cán bộ lãnh đạo, quản lý, cấp uỷ viên cơ sở, việc nghiên cứu thấu đáo để hiểu rõ tường tận, đầy đủ những quan điểm, tư tưởng chủ đạo của C.Mác, Ph.Ăngghen để trên cơ sở đó có thể vận dụng trong công tác thực tiễn và đặc biệt là có những cơ sở lý luận khoa học để tích cực tham gia vào cuộc đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các luận điệu sai trái, thù địch gắn với Nghị quyết số 35-NQ/TW Bộ Chính trị khoá XII, ngày 22 tháng 10 năm 2018 “về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới”.