Huyện Gò Công Tây tăng cường tuyên truyền nâng cao cảnh giác với tội phạm lừa đảo công nghệ cao qua điện thoại thông minh và chiêu trò lừa đảo người dân qua cài đặt định danh điện tử VNeID

Trên địa bàn huyện Gò Công Tây vừa mới đây đã có trường hợp rơi vào bẫy của đối tượng lừa đảo, tài sản bị chiếm đoạt hàng trăm triệu đồng. Theo cơ quan Công an cho biết: thủ đoạn của các đối tượng là điện thoại cho người dân thông báo tài khoản định danh điện tử mức độ 2 chưa được cài đặt, cập nhật trên hệ thống hoặc đã cập nhật nhưng không trùng khớp với các loại giấy tờ khác nên yêu cầu người dân cài đặt, chuẩn hóa nội dung cho khớp. Do một số người dân chưa nắm được thông tin cho nên làm theo các yêu cầu của đối tượng lừa đảo, bị chiếm đoạt hàng trăm triệu đồng. Theo lời kể của 1 nạn nhân đã bị kẻ gian điện thoại tự xưng là Công an để thông báo tài khoản định danh điện tử mức độ 2. Không chút nghi ngờ, làm theo các hướng dẫn của đối tượng. Các đối tượng yêu cầu trao đổi qua Zalo, hướng dẫn cài đặt ứng dụng có tên “Cổng dịch vụ công”, đồng thời video call trực tiếp để yêu cầu nạn nhân quay khuôn mặt và thẻ CCCD cho đối tượng thấy.

Sau khi hoàn tất, đối tượng yêu cầu nạn nhân trả tiền phí cài đặt là 12.000 đồng và chuyển vào tài khoản có tên “Quỹ bảo trợ trẻ em VN”. Nghĩ rằng số tiền không đáng là bao nên nạn nhân đã thực hiện việc chuyển tiền bằng tài khoản ngân hàng có trên điện thoại của mình. Chỉ sau 2 phút chuyển 12.000 đồng, nạn nhân tá hỏa khi số tiền còn lại trong tài khoản hàng trăm triệu đồng tự động chuyển vào 1 tài khoản lạ… Theo cơ quan Công an cho biết, đối với các vụ lừa đảo trên không gian mạng, việc thu hồi tài sản cho người dân hết sức khó khăn. Ngành Công an đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền nhằm cung cấp cho người dân các phương thức, thủ đoạn hoạt động của các loại tội phạm trên không gian mạng để người dân nâng cao cảnh giác. Cơ quan Công an khuyến cáo người dân là lực lượng Công an không yêu cầu và làm việc người dân qua điện thoại hoặc các môi trường mạng xã hội. Khi có các yêu cầu làm việc hoặc xử lý các thủ tục hành chính thì sẽ cử cán bộ liên hệ với người dân hoặc có thư mời người dân đến trực tiếp làm việc tại trụ sở Công an địa phương... 

Sự phát triển mạnh mẽ của cuộc cách mạng 4.0, khoa học công nghệ và chuyển đổi số toàn diện mang lại nhiều tiện ích với cuộc sống nhưng đồng thời cũng là cơ hội để tội phạm công nghệ cao lợi dụng, thực hiện các hành vi lừa đảo, chiếm đoạt tài sản. Để chủ động phòng ngừa, bảo vệ an toàn tài sản của bản thân, người dân, Bộ Công an cũng như Công an các địa phương liên tục tuyên truyền, khuyến cáo, nhưng vẫn có không ít người dân vẫn bị “sập bẫy”.

Nhiều người sử dụng điện thoại thông minh không lạ gì công nghệ Deepfake. Công nghệ này được sử dụng trong các ứng dụng (app) vui “hoán đổi khuôn mặt” với tính năng dễ dàng thay khuôn mặt, giọng nói của người sử dụng vào những nhân vật nổi tiếng trong các bộ phim; hoặc trào lưu chế ảnh, lồng tiếng hài hước cho các clip từng gây sốt thời gian trước. Tuy nhiên, người dùng không biết khi sử dụng app đó, nhà cung cấp ứng dụng đã thu thập dữ liệu thông tin người dùng với hình ảnh khuôn mặt, giọng nói thật... Khi đã thu thập đủ dữ liệu, những kẻ lừa đảo lợi dụng ứng dụng Deepfake để tạo cuộc gọi video call giả mạo cán bộ cơ quan Nhà nước (công an, cơ quan thuế, tòa án…) hoặc người quen để gọi cho nạn nhân nhằm tạo sự tin tưởng, từ đó khai thác, thu thập các thông tin cá nhân nhằm mục đích lừa đảo tài chính.

Ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo này đã nhanh chóng được các đối tượng lừa đảo lợi dụng khiến không ít người dân “sập bẫy”. Các đối tượng sử dụng ứng dụng này để tạo ra các đoạn video với hình ảnh, khuôn mặt nhân vật giống hệt như hình ảnh thật của người dùng muốn giả mạo để lừa đảo nạn nhân chuyển tiền… Một nạn nhân của tội phạm công nghệ mạng cho biết, qua ứng dụng Facebook, vừa qua, anh đột nhiên nhận được tin nhắn của người chú ruột đề nghị chuyển tiền với nội dung “Tài khoản cháu còn đủ 19 triệu không, chuyển cho chú qua đây để mua vật tư, sang tháng chú gửi lại được không?” và yêu cầu chuyển thẳng số tiền đó vào tài khoản của người thứ 3 (người bán vật tư) để “đỡ mất công phải chuyển đi chuyển lại. Lúc nào chuyển xong thì chỉ cần chụp hình ảnh gửi cho chú…”.

Nghi ngờ Facebook người chú bị chiếm tài khoản nên nạn nhân đã gọi video để kiểm chứng. Phía bên kia bắt máy, mở video cho thấy mặt. Nhìn đúng là hình ảnh của người chú nhưng mờ, nên nạn nhân thắc mắc thì phía bên kia trả lời “đang trong vùng sóng yếu”. Mặc dù trong lòng cảm thấy có chút băn khoăn vì từ trước đến nay chú ít khi hỏi vay một số tiền lớn như vậy song thấy hình ảnh video qua Facebook đúng là người nhà, lại biết chú hiện đang xây nhà nên nạn nhân thôi nghi ngờ và chuyển đủ 19 triệu đồng vào tài khoản cung cấp. Sau khi chuyển tiền thành công xong thì nạn nhân mới gọi điện thoại trực tiếp cho chú để thông báo thì mới biết mình bị lừa mất trắng hoàn toàn 1 số tiền lớn.

Có thể thấy, ứng dụng Deepfake đang là mối đe dọa đối với người dân thiếu kinh nghiệm về công nghệ, vốn tin tưởng vào sự trung thực và chính xác của video, hình ảnh thông qua các cuộc gọi trực tuyến trên nền tảng quen thuộc như Facebook, Zalo, Viber, Skype... Bởi chất lượng các video Deepfake được tạo nên ngày càng thật, tinh vi hơn, được các đối tượng sử dụng thường xuyên cho mục đích tống tiền và lừa đảo. Để thực hiện được hình thức lừa đảo này, các đối tượng tìm kiếm, thu thập thông tin cá nhân, hình ảnh, video có giọng nói được đăng tải công khai trên các tài khoản mạng xã hội… rồi sử dụng công nghệ Deepfake AI để tạo sẵn những video có cả hình ảnh, giọng nói thật của cá nhân, rất khó phân biệt thật - giả để phục vụ cho “kịch bản lừa đảo”.

Nguy hiểm hơn, trong các vụ lừa đảo bằng công nghệ Deepfake, người dùng sẽ rất khó khăn khi chứng minh với ngân hàng là mình bị lừa; phải mất nhiều thời gian và có sự tham gia của nhiều bên như nhà mạng hoặc Công an. Nhiều vụ lừa đảo, số tiền nạn nhân bị lừa không nhỏ…

Theo cơ quan Công an cho biết dấu hiệu nhận biết các cuộc gọi này thường là: Thời gian gọi thường rất ngắn, chỉ vài giây; khuôn mặt biểu hiện không linh hoạt, thiếu cảm xúc và khá “trơ” khi nói, hoặc tư thế trông lúng túng, không tự nhiên...; màu da của hình ảnh nhân vật trong video có nhiều bất thường, ánh sáng kỳ lạ và bóng đổ không đúng vị trí. Giọng nói sẽ không đồng nhất với hình ảnh, có nhiều tiếng ồn bị lạc vào clip hoặc clip không có âm thanh. Cuộc gọi thường ngắt giữa chừng với lý do là mất sóng, sóng yếu; yêu cầu chuyển tiền mà tài khoản nhận tiền lại không phải của người đang thực hiện cuộc gọi...

Trước tình hình tội phạm công nghệ có chiều hướng gia tăng cùng những phương thức thủ đoạn ngày càng tinh vi, cơ quan Công an khuyến cáo người dân nếu nhận được cuộc gọi yêu cầu chuyển tiền gấp, trước tiên phải bình tĩnh và xác minh thông tin bằng cách liên lạc trực tiếp với người thân, bạn bè thông qua điện thoại; kiểm tra kỹ số tài khoản được yêu cầu chuyển tiền. Nếu là tài khoản lạ, tốt nhất không nên tiến hành giao dịch. Nếu cuộc gọi từ người tự xưng là đại diện cho ngân hàng, hãy gác máy và gọi trực tiếp cho ngân hàng để xác nhận có đúng là ngân hàng thực hiện hay không. Khi nhận các cuộc gọi thoại hay video có chất lượng kém, chập chờn cần cảnh giác nghi ngờ tính xác thực của cuộc gọi…

Tuyệt đối người dân không cung cấp thông tin cá nhân: Số điện thoại, số CCCD, số tài khoản, mã OTP, địa chỉ cho bất kỳ ai không quen biết hoặc chưa rõ mục đích sử dụng. Hãy luôn nghi ngờ với mọi thông tin yêu cầu (cài phần mềm, đăng nhập vào website, cung cấp thông tin cá nhân, chuyển tiền…) trên mạng. Với tất cả các thông tin nhờ chuyển tiền, vay tiền, bình chọn... đều cần phải xác minh lại qua một kênh độc lập như điện thoại thường. Ngoài ra, không nên truy cập vào các địa chỉ website lạ, không cài đặt các phần mềm lạ không rõ nguồn gốc, những phần mềm đòi hỏi yêu cầu cấp quyền truy cập cao vào thông tin người dùng, truy cập thẻ nhớ, danh bạ, vị trí, chụp ảnh…