Cảnh giác lừa đảo mua bán thực phẩm chức năng trị bệnh trên không gian mạng

Thời gian qua, Công an các địa phương đã phát hiện và triệt phá nhiều đường dây kinh doanh, mua bán thực phẩm chức năng giả; đường dây giả mạo hình ảnh bác sĩ, cán bộ y tế, nghệ sĩ, thầy lang, người tiêu dùng để quảng cáo bán thực phẩm chức năng. Sự vào cuộc quyết liệt của cơ quan Công an là thành quả phối hợp giữa Bộ Y tế và Bộ Công an trong công tác y tế nói chung, đặc biệt là trong công tác kiểm soát sản xuất, kinh doanh, quảng cáo thực phẩm bảo vệ sức khoẻ nói riêng. Vì tin vào đối tượng giả mạo, nhiều người tiêu dùng đã phải chi khoản tiền rất lớn để mua thực phẩm chức năng, có người ngoài khả năng chi trả phải vay mượn. Bên cạnh thiệt hại về kinh tế, thì thiệt hại về sức khoẻ và tính mạng là vô cùng nguy hiểm. Hầu hết các đối tượng thường không bán thực phẩm bảo vệ sức khoẻ đã được cơ quan nhà nước cấp công bố, mà bán thực phẩm chức năng chưa được phép lưu hành, thực phẩm chức năng giả, hay tự sản xuất, tự bán mà không được sự cho phép của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Người tiêu dùng khi sử dụng những thực phẩm chức năng này, không những không khỏi được bệnh mà còn ảnh hưởng tới sức khoẻ, làm lỡ cơ hội chữa bệnh. Được biết, Cục An toàn thực phẩm đã phối hợp với một số đơn vị nghiệp vụ của Bộ Công an để xử lý một số vụ điển hình. Bộ Y tế tổ chức các cuộc hội thảo trực tuyến, có các buổi làm việc giữa Cục An toàn thực phẩm và các Cục nghiệp vụ của Bộ Công an để có biện pháp ngăn chặn quảng cáo giả mạo, cũng như cung cấp những nguồn tin có giá trị cho cơ quan Công an để điều tra, xử lý. Bộ Y tế cũng có nhiều công văn đề nghị phối hợp với các Bộ, ngành để quyết liệt xử lý tình trạng giả mạo bán thực phẩm chức năng trên không gian mạng. Gần đây nhất, Cục An toàn thực phẩm đã trình lãnh đạo Bộ Y tế ký Công văn số 4318/BYT-ATTP ngày 10/7/2023 gửi Bộ Công an và các Bộ liên quan, cùng với UBND và Sở Y tế các tỉnh, thành phố tập trung giải quyết vi phạm quảng cáo đối với thực phẩm bảo vệ sức khoẻ. Bên cạnh đó, thời gian qua, nhờ sự phối hợp, đã xử lý và ngăn chặn hàng trăm đường link quảng cáo thực phẩm bảo vệ sức khoẻ giống như thuốc chữa bệnh…Việc quảng cáo thực phẩm bảo vệ sức khỏe là vấn đề khá phức tạp, không phải chỉ có cơ quan chuyên môn Bộ Y tế kiểm soát được, mà cần có sự phối hợp chặt chẽ của các cơ quan liên quan. Chẳng hạn, khi phát hiện website hay trang facebook vi phạm, Bộ Thông tin và Truyền thông sẽ có biện pháp ngăn chặn, gỡ bỏ. Hay phối hợp với Bộ Văn hoá – Thể thao – Du lịch để quán triệt và xử lý nghiêm những diễn viên, nghệ sĩ nổi tiếng quảng cáo không đúng bản chất của sản phẩm bảo vệ sức khoẻ. Hoặc có công văn gửi tới các bệnh viện để quán triệt nhân viên y tế không tham gia quảng cáo thực phẩm chức năng; có công văn gửi Sở Y tế và Hội Đông y các địa phương kiểm soát việc giả danh thầy lang để quảng cáo bán thực phẩm bảo vệ sức khỏe… Bộ Y tế luôn tuyên truyền người sản xuất, kinh doanh phải tuân thủ các quy định của pháp luật; đảm bảo hàng sản xuất, kinh doanh của mình phải đúng, đủ điều kiện an toàn thực phẩm, phải ghi nhãn mác thông tin đầy đủ. Điều quan trọng nhất là người tiêu dùng phải tỉnh táo khi nghe thông tin chuyển tải. Cơ quan quản lý chỉ kiểm soát được nội dung đơn vị đăng ký, nếu bán hàng đa cấp, bán hàng trực tiếp qua điện thoại, chỉ có người nói và người nghe biết, nếu thông tin đó không được chuyển tải đến nhà quản lý thì ngành chức năng khó nắm bắt được. Hiện nay, có tình trạng lợi dụng bán hàng đa cấp để bán thực phẩm chức năng trá hình. Điều này cần có sự tỉnh táo của người tiêu dùng, cần sự kiểm soát chặt chẽ của chính quyền và Công an địa phương để có biện pháp ngăn chặn kịp thời.

Thời gian vừa qua, Cục An toàn thực phẩm đã phát hiện nhiều thực phẩm bảo vệ sức khoẻ trôi nổi chứa chất cấm. Bộ Y tế đã ban hành Thông tư về danh mục các chất cấm trong sản xuất, kinh doanh thực phẩm bảo vệ sức khoẻ. Đây là công cụ hữu hiệu cho các cơ quan quản lý nhà nước tiến hành kiểm tra, giám sát và cũng là cơ sở để cơ quan tiến hành tố tụng xử lý hình sự các hành vi sử dụng chất cấm trong sản xuất thực phẩm chức năng. Bộ Y tế đã có nhiều khuyến cáo tới người dân, khi có bệnh phải đi khám bác sĩ để được chẩn đoán, điều trị kịp thời. Còn thực phẩm bảo vệ sức khoẻ chỉ có tác dụng hỗ trợ nâng cao sức khoẻ, không có tác dụng điều trị. Nếu quảng cáo thực phẩm chức năng uống vào khỏi bệnh là không đúng. Người dân cần phải hiểu đúng để khi có bệnh, phải tới bệnh viện, không nghe người này mách, người kia nói thực phẩm chức năng này tốt là mua về sử dụng.

Bởi người dân phải hiểu đúng, khi cơ thể thiếu hụt vi chất nào thì bổ sung vi chất đó. Có nhiều cách để bổ sung như chế độ ăn, uống thực phẩm chức năng, hoặc dùng thuốc. Phải có chế độ ăn phù hợp, có hiểu biết và lựa chọn thực phẩm phù hợp; phải có kiến thức và đa dạng hóa bữa ăn và phải hiểu cơ thể mình thiếu gì, có bệnh gì, để có sự lựa chọn. Thực phẩm bảo vệ sức khỏe là bổ sung cho chế độ ăn hàng ngày chứ không phải để điều trị các bệnh.

Để giải quyết tình trạng giả danh bác sĩ bán thực phẩm bảo vệ sức khoẻ, trong thời gian tới, Cục An toàn thực phẩm tiếp tục phối hợp với các cơ quan liên quan trong việc phát hiện, xử lý vi phạm, cung cấp nguồn tin có giá trị cho lực lượng Công an để điều tra, xử lý những đối tượng, đường dây lừa đảo, đưa chất cấm vào sản xuất…

Đồng thời, tăng cường tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức cho người dân hiểu đúng, dùng đúng, làm đúng đối với thực phẩm bảo vệ sức khoẻ. Bất kể quảng cáo nào có sử dụng hình ảnh bác sĩ, hoặc “tôi là người bệnh đã sử dụng sản phẩm này trong 1-2 tháng và khỏi bệnh”, hay người nổi tiếng quảng cáo “tôi sử dụng sản phẩm này đã khỏi hẳn bệnh trong thời gian 2-3 tháng”… thì người dân đều phải cảnh giác. Đó là nhận diện rất cơ bản của các hình thức giả danh, quảng cáo sai sự thật, người tiêu dùng không được tin theo.

Hay quảng cáo sản phẩm này dùng để “điều trị” là vi phạm, vì thực phẩm chức năng không có tác dụng “điều trị” và không thể thay thế thuốc chữa bệnh. Những quảng cáo phù hợp đối với thực phẩm bảo vệ sức khoẻ bao giờ cũng phải có câu: “Thực phẩm này không phải là thuốc và không có tác dụng như thuốc chữa bệnh”. Người tiêu dùng bất kể trong tình huống nào cũng phải bình tĩnh để nhận diện quảng cáo nào là vi phạm mà có lựa chọn sáng suốt không tin và không mua.

Kim Lan.